Halil İnalcık Kimdir?
Halil İnalcık, 7 Eylül 1916 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiş, 25 Ağustos 2016 yılında 99 yaşındayken Ankara’da hayata gözlerini yummuştur. Babası Seyit Osman Nuri Bey, annesi Ayşe Bahriye Hanım’dır.
Üniversiteye 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yeni Çağ Tarihi bölümünü okumaya başlamıştır. Mezun olunca üniversitede asistan olarak çalışmaya başlamıştır.
Doktora tezinin konusu Bulgar Meselesi ve Tanzimat’tır. ‘büyük Ricat’e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı’ tezi ile doçent olmuştur.
AÜDTCF Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde okuyan Şevkiye Işıl ile 1945 yılında evlenmiştir.
Halil İnalcık Türk Tarih Kurumu üyeliğine 1947 yılında seçilmiştir.
1949 yılında İngiltere’ye giderek Osmanlı tarihine ait kayıt araştırması yaptı 1951 yılında Tğrkşye’ye döndü.
‘Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı – Kırım Hanlığı İşbirliği’ tezi ile 1952 yılında profesörlük unvanı almıştır.
Ziyaretçi profesör olarak Pennsylvania, Harvard, Columbia, Princeton Üniversitelerinde ders vermiştir. 1972 yılında emekli olan Halil İnalcık daha sonra Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi Kürsüsünü kurmuştur.
Türk/Osmanlı tarihi ile ilgili bulduğu tüm bilgi ve belgeleri paylaşarak tartışmaya açan yazar ‘International Association for Social and Economic History of Turkey’ adında bir birlik kurmuştur. 11 uluslararası kongrenin toplanmasına öncülük etmiştir.
Chicago Üniversitesi’nden de 1986 yılında emekli olduktan sonra Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bölümü’nü kurdu. Bilkent Üniversitesi’nde yüksek lisans ve doktora öğrencilerine seminer dersi vermiştir.
Halil İnalcık Center for Ottoman Studies adlı merkezi Bilkent Üniversitesi’nde 2003 yılında kurmuş, bu merkeze Osmanlı Devleti ile ilgili topladığı defter ve belgelerin kopyalarını, araştırma metinleri gibi belgeleri bağışlamıştır.
Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından sosyal bilimler alanında dünyanın sayılı 2000 bilim adamı arasında gösterilmiştir.
2005 yılında ‘Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık Kitabı’ adlı söyleşi kitabında yazarı tarihçiliği ve hayatı anlatılmıştır.
Avrasiya Akademiyası’nın kurucu üyelerinden biridir.
Halil İnalcık Kitapları Nelerdir?
Halil İnalcık tarafından yazılan çok fazla eser vardır. Başlıcalarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar (1954)
- Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1 / 1300 – 1600 (2001)
- Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (2011) (Mehmet Seyitdanlıoğlu ile birlikte)
- Has – Bağçede ‘Ayş u Tarab – Nedimler Şairler Mutripler (2011)
- Rönesans Avrupası Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci (2011)
- Devlet-i Aliyye: Tagayyür ve Fesad, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar II (2014)
- Osmanlı tarihinde İslamiyet ve Devlet
Halil İnalcık Kaç Dil Biliyor?
‘Tarihçilerin Şeyhi’ olarak adlandırılan Halil İnalcık, 99 yıllık hayatına 72 eser ve çok fazla makale sığdırmıştır. Yazdığı eserler, Çinceye, Lehçeye, Yunancaya, Romenceye, Hırvatçaya, Farsçaya, Sırpçaya, Bulgarcaya, Arapçaya ve Rusçaya çevrilmiştir.
Halil İnalcık ile yapılan bir röportajda kaç dil bildiği sorulmuş, yazar şu cevabı vermiştir;
‘Madem sordunuz söyleyeyim, ben Fransızca ile başladım. Fransızcam çok iyiydi. Fransızca’dan sonra, üniversite bittikten sonra İngilizce öğrendim. İngiltere’de bir buçuk sene kaldım. Ondan sonra doçent iken Farsça’yı öğrendim. Farsçam iyidir, yani o ağır Farsça metinleri okuyup anlayabilirim. Arapça için ben Beyrut’ta 6 ay kaldım, orada Filistinli bir genç mülteci ile beraber 6 ay Arapça tahsil ettim.’
Halil İnalcık 100. Yaşına geldiği zaman Almanya ve İtalyanca ile birlikte altı dil biliyordu.
Halil İnalcık Kaç Yaşında Öldü?
Ünlü tarihçi Halil İnalcık 25 Temmuz 2016 yılında 99 yaşındayken çoklu organ yetmezliği nedeniyle Ankara’d vefat etmiştir. Yazarın vefatından sonra Ankara ve Bilkent Üniversite’sinde tören yapılmış, Bakanlar Kurulu’nun aldığı kararla Fatih Sultan Mehmet’in türbesininde bulunduğu Fatih Camii Haziresi’ne defnedilmiştir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Halil İnalcık için özel bir kabir yapılması talimatı verdi. ‘Ulema kabri’ 22 Temmuz 2017 tarihinde tamamlanmıştır.
Halil İnalcık Aldığı Ödülleri Nelerdir?
Dünyanın en iyi tarihçileri arasında gösterilen Halil İnalcık’ın aldığı ödülleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Ödülü (1986)
- C. Dışişleri Bakanlığı Yüksek Hizmet Madalya ve Diploması (1991)
- Sedat Simavi Vakfı Ödülü: Sosyal Bilim alanında yılın en iyi eseri: Osmanı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi (1993)
- Titulesco Medal of High Service, Romanya Büyükelçiliği (1995)
- İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Ödülü (1998)
- C. Kültür Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (2002)
- The ‘2002 Soranos Friendship – Award (2002)
Halil İnalcık Fahri Doktoraları Nelerdir?
Dünyanın birçok üniversitesinden fahri doktoralar alan ünlü tarih profesörünün aldığı fahri doktoraları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Boğaziçi Üniversitesi (1986)
- Atina Üniversitesi (1987)
- Selçuk Üniversitesi (1992)
- Hebrew University (1993)
- University of Bucharest (1993)
- Uludağ Üniversitesi (1995)
- Chicago Üniversitesi Emeritus Profesörlük (1986)
Halil İnalcık Sözleri Nelerdir?
Tarihçilerin Şeyhi Halil İnalcık tarafından söylenen ve tarihi anlamamıza yardımcı olacak sözlerden bazılarını sizler için derledik. Hocaların hocası Halil İnalcık tarafından söylenen sözleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Abartmasız görünen gerçek şudur ki, Türk milleti birbirini anlamayan, anlamak istemeyen, zihniyeti, değer sistemi, yaşam tarzı, dili, giyim – kuşamı, selamlaşması bile farklı iki ayrı toplum haline gelmiştir. Tehlikeli olan şey, bu iki toplumun birbirini anlamak istememesi ve siyasi iktidarı ele geçirip ötekini baskı altına almaya çalışmasıdır.
- Ben eğer şöhretli bir tarihçi olmuşsam, bunu Türk arşivlerine borçluyum. Bu arşivler çok mühim ve çok zengindir. Sosyal bilimlerle uğaşan Türk bilim adamları bu arşivler sayesinde önemli çalışmalar yapabilirler ve Türkiye’nin sosyal bilimlerdeki başarısı bizi Fransa’nın yanına yerleştirir.
- Atatürkçü olmak dindar olmaya engel değildir. ‘Atatürk dini kaldırdı’ propagandası sadece bir siyasi araçtır, gerçek değildir. Camiye gitmeyene kafir, zındık, komünist denmez; camiye devam edene de yobaz diye hareket edilemez.
- Bilim hayatında da en muvaffak insanlar edebiyattan biraz nasibi olanlardır. Çünkü tarih de hayattır. Bu hayatı canlandırmak için bize hakikatler, bize geçmişten bir tablodaki parçalar gibi gelir.
- Beyler arasındaki en değerli armağan attı. Atın göğsünü örten bir zırhı olmak gerektir. Zırh, karşıdan heybetli bir görünüş gösterir ve hayvanı kılıç ve ok darbesinden korur. Düşman alpı atından tanır.
- Osmanlılar bir yeri zorla fethe girişmeden önce, üç kez teslim önerisinde bulunurlar, kabul edilirse aman verirler, şehirlere amanname veya ahdname ile güvenceler tanırlardı.
- Osmanlı 1532’de Almanya’ya akıncı kuvvetleri gönderdi. O zaman Almanlar Türklerin gelişini haber vermek için çan çalardılar. Alman literatüründe buna Türk Çanı denir.
- Ortaçağ İslam dünyasında halk, hükümdarın hazinesinde parayı yığıp saklamasını kötü görür, iyi hükümdar parayı çeşitli yollardan piyasaya süren hükümdardır.
- Yüzyıl sonuna kadar Osmanlı devletinde halka silah taşıma yaşağı vardı. Silah serbestliği, memleketi anarşiye atan Celali isyanarının nedenlerinden biridir.
- Akıllı hükümdar, kendi egemenliği korumak ve gücünü artırmak istiyorsa, reayaya adaletle muamele etmeli, zulümden kaçınmalıdır: ‘Adalet Mülkün Temelidir’
- Hükümdar sevilmezse, halk arasında, şeriata saygı göstermediği, şarap içtiği ya da başka uygunsuz davranışlarda bulunduğu söylentileri ortalığa çıkardı.
- Devlet büyükleri ve halk, tahta oturan ve ordunun desteğini alan şehzadenin kardeşlerini bertaraf etmesini, kargaşa ve anarşiyi önlemek için doğal görmüşlerdir.
- Bizim insanımız hiç kompleks duymadan sadece ticaret yapmamış, kültür değiş tokuşuna da açık olmuş; beraber eğlenip sevmiş ve aile olmuştur.
- Devlet kurmak, insan olmanın getirdiği bir zorunluluk ve insanlık tarihinin en temel ilerlemesi hatta bu ilerlemenin başlangıç noktasıdır.
- Zaman ve mekan tutarlılığından yoksun bir tarih anlayışı, tarih bilmeyen bir kişinin tarih felsefesinden söz etmesine benzeyecektir.
- Akıllı hükümdar, kendi egemenliğini korumak ve gücünü artırmak istiyorsa, reayaya adaletle muamele etmeli, zulümden kaçınmalıdır.
- Atatürk’ün Türk milliyetçiliğinin babası sayılan Gökalp’a derin saygısı vardı; fakat ona devrim hareketinde aktif rol vermedi.
- Bir misyon sahibi olmak mühimdir hayatta. Bir gaye için çalışmak… İnsanın enerjisini bir noktada yoğunlaştırmak için çalışması…
- Canı ve malı huzur içinde olmayan halk, mal üretip zenginleşemez ve fakir olan halktan vergi verme kabiliyeti de azalır.
- Atatürk, fikir köleliğine karşıydı. Türk kadınını köle gibi kullanmaya, ağaya ve şeyhe taparcasına bağlılığına karşıydı.
- Bizim disiplinimiz, zamansız ve mekansız genellemeler yapmak değil, zaman ve mekan içinde olayları incelemektir.
- Yeniçağdan bahsederken, ondan önceki çağlarla ilgisi bulunmayan, yepyeni bir yaşam aşaması anlaşılmamalıdır.
- Bizim disiplinimiz, zamansız ve mekansız genellemeler yapmak değil, zaman ve mekan içinde olayları incelemektir.
- Atatürk, her şeyden önce öğretim birliği ve seferberliği sayesinde kafanın, zihniyetin değişmesini amaçlıyordu.
- Türkler, tarihleri boyunca ileri medeniyetleri benimsemekte daima büyük esneklik göstermişlerdir.
- Evvela belirtmeliyim ki Fatih Sultan Mehmed gelmeseydi, Osmanlı İmparatorluğu kurulamazdı.
- Tarihi olguların saptırılmasıyla bir husumet ve çatışma dünyası yaratmaktan kaçınmak herkesin yararınadır.
- Herkes dünya hırsına ve gösterişine kapılmış, sanat ve ilim gibi değerlere sırtını çevirmiş.
- Osmanlı Hanedanı kesintisiz hüküm sürmüş dünyanın en uzun ömürlü hanedanıdır.
- Modernleşmeye en fazla kucak açan kurumlar daima ordu olmuştur.
Halil İnalcık Kitapları Kitap Vadisi’nde!
‘Hocaların Hocası’, ‘Tarihçilerin Şeyhi’ Halil İnalcık tarafından yazılan ve tarihi anlamamıza yardımcı olacak tüm kitapları Kitap Vadisi’nden satın alabilirsiniz. Tarih meraklılarının kütüphanesinde olması gereken Halil İnalcık kitaplarını dilerseniz sevdiklerinize de hediye edebilirsiniz.
Menü
